Zmienia się klimat, a wraz z nim ochrona roślin przed chorobami. Charakterystyczne w ostatnich latach ocieplenie i wydłużenie okresu wegetacji sprzyjają rozwojowi jesiennych infekcji, które na plantacjach ozimin nasilają się wiosną. Ponadto w uprawach zbóż, które dominują w płodozmianie, pojawiają się nowe – do tej pory mniej znane choroby.
 

Klimat sprzyja chorobom grzybowym zbóż

Presja popularnych jesiennych chorób, takich jak: mączniak prawdziwy, plamistość siatkowa, a także tych wywoływanych przez grzyby z rodzaju Fusarium wzrasta w intensywnym tempie. Okres ten w ostatnich latach charakteryzował się wysoką wilgotnością i temperaturą powietrza, co stanowi doskonałe czynniki do rozwoju infekcji. Najnowsze badania wskazują, że warunki atmosferyczne, m.in. ocieplenie, nasłonecznienie, nierównomierny rozkład opadów, nie tylko mogą ograniczać plonowanie, ale również są ściśle związane z rozwojem patogenów grzybowych. W związku z tym należy się spodziewać zmian m.in. w zakresie progów szkodliwości. Warto również pamiętać, że pod wpływem obecnych warunków zmienia się skład gatunkowy oraz biologia rozwoju patogenów, a ryzyko porażenia roślin wzrasta również ze względu na deficyt wody w glebie. Rozwój chorób można ograniczyć m.in. przez wykorzystanie metod agrotechnicznych, takich jak: stosowanie płodozmianu, szybki rozkład resztek pożniwnych oraz wybór odpowiednich odmian. Niemniej jednak żadne z tych działań nie zastąpi ochrony chemicznej: zaprawy nasiennej oraz środków fungicydowych, aplikowanych od wiosny do końca wegetacji. Tylko w ten sposób plantator jest w stanie kompleksowo zabezpieczyć uprawę przed chorobami.
 

Nasilenie presji mączniaka a ochrona fungicydowa zbóż

W ostatnich latach rolnicy mieli do czynienia z dużym nasileniem mączniaka prawdziwego na plantacjach zbóż. To obecnie jedna z chorób, która stanowi największe zagrożenie w tego typu uprawach. Sprzyja jej ciepła, przedłużającą się jesień, a także zbyt duża obsada roślin. Warto podkreślić, że charakterystyczna w tym okresie aura prowadzi do nadmiernego krzewienia, które w kolejnych fazach rozwojowych prowadzi do redukcji, czyli odrzucenia pędów bocznych. Te, które zostały odrzucone, stanowią idealne miejsce do rozwoju chorób. Optymalna temperatura dla rozwoju mączniaka prawdziwego oscyluje w przedziale 12-18⁰C, lecz wystarczy mu już ok. 5⁰C. Warto zaznaczyć, że nie potrzebuje on znaczącej wilgotności, by rozwinąć się na polu, dlatego jest także groźny w latach suchych. Pierwsze objawy tej choroby można zaobserwować już jesienią, natomiast jej intensywny rozwój przypada w okresie późnowiosennym i letnim. Mączniaka zauważa się na liściach, źdźbłach oraz kłosach, początkowo w postaci białego lub szarego nalotu, a następnie brunatno-szarego przebarwienia. Silne porażenie liści prowadzi do ich zasychania, co wpływa na skuteczność procesu fotosyntezy.
 

Fungicydowa ochrona zbóż ozimych przed chorobami fuzaryjnymi

Struktura zasiewów również może stanowić czynnik potęgujących ryzyko pojawienia się infekcji. 73% upraw w naszym kraju stanowią zboża, co stwarza dogodne warunki do rozwoju chorób fuzaryjnych. Należy podkreślić, że jesień po raz kolejny była długa i ciepła. Wysokie, jak na tę porę roku, temperatury i brak okrywy śnieżnej sprawiają, że wzrosło ryzyko pojawienia się na plantacji chorób powodowanych przez grzyby rodzaju Fusarium. Występują one w różnych fazach wzrostu roślin, powodując straty plonu na poziomie 30%, a w dogodnych dla patogenów warunkach nawet 50-70%, obniżając przy tym jakość ziarna. Badania wskazują, że stopień porażenia od kilku lat jest bardzo wysoki. Rośliny zainfekowane we wczesnych stadiach rozwojowych wydadzą skażony plon, który nie będzie nadawał się do wykorzystania w przemyśle spożywczym, produkcji zwierzęcej lub jako materiał siewny.
 

Oglądaj: Zboża: jak zwalczyć mączniaka prawdziwego wiosną?
 

Skuteczna agrotechnika – jak wpływa na choroby grzybowe zbóż?

Choroby fuzaryjne pojawiają się głównie w rejonach uprawy zbóż, stąd jedną z podstawowych metod agrotechnicznych, które ograniczają ich występowanie, jest prawidłowy płodozmian. Na tak wysoką skalę porażenia wpływa także obecność patogenów grzybowych w glebie i resztkach pożniwnych. W związku z tym kluczowym elementem ochrony agrotechnicznej jest także przyspieszenie rozkładu resztek pożniwnych na polu oraz siew roślin w odpowiedniej obsadzie i dobór odmian o podwyższonej odporności.
 

Kompleksowa ochrona zbóż ozimych przed chorobami grzybowymi

W obliczu nasilonej presji chorób grzybowych udoskonalenia i dostosowania do nowych realiów wymaga strategia ochrony. Najlepszy efekt przynoszą kompleksowe działania – rozpoczęte jesienią i kontynuowane wiosną, które umożliwiają zabezpieczenie plantacji we wszystkich fazach wzrostu roślin. Ogromne znaczenie mają zaprawy nasienne. Na rynku pojawiły się preparaty o wydłużonym działaniu, które zawdzięczają substancjom aktywnym z grupy karboksyamidów. Pozwala to na zwalczenie chorób już w pierwszych stadiach rozwojowych, a także ograniczenie ich występowania późną jesienią. Dzięki temu łatwiej wyeliminować je z plantacji w okresie wiosennym. Na bazie karboksyamidów stworzony został gotowy zestaw do zaprawiania ziarna zbóż – Areapak Dobry Początek, który skutecznie chroni i dodatkowo wzmacnia młode rośliny we wczesnych fazach rozwojowych do zbioru.

Pierwszy zabieg ochronny wiosną – T1, ma na celu zwalczenie infekcji późnojesiennych oraz wczesnowiosennych. Fungicyd zastosowany w tej fazie powinien działać interwencyjnie, wyniszczająco oraz zapobiegawczo. W skład tego typu rozwiązań wchodzą zazwyczaj 2-3 substancje aktywne, najlepiej o odmiennych mechanizmach działania. Natychmiastowe zatrzymanie infekcji i wyniszczenie infekujących grzybów stanowią cechy charakteryzujące działanie Areapaku Netan. To dwuzabiegowy pakiet fungicydów gotowy do stosowania w fazie T1 i T2, który w swoim składzie zawiera substancje z najskuteczniejszych grup chemicznych, w tym wspomnianych karboksyamidów. Jego efektywność wynika z silnego wiązania z patogenem w miejscu wystąpienia infekcji i ze wszystkimi strukturami liścia. W ten sposób silnie zabezpiecza plantację przed rozprzestrzenieniem się choroby.
 

Czytaj także: Jak odchwaścić zboża ozime wiosną?

W dalszych fazach rozwojowych szczególnej ochrony wymagają liście będące główną powierzchnią asymilacyjną. Najważniejsze są: podflagowy i flagowy, które w przypadku pszenicy kształtują nalewanie ziarniaków w ok. 80%. Z tego względu w tych stadiach najgroźniejszymi chorobami są: brunatna plamistość (DTR) oraz septorioza liści, a w uprawie jęczmienia plamistość siatkowa czy ramularia. Z kolei na plantacji żyta należy zwrócić uwagę na rynchosporiozę. Na tym etapie Areapak Netan częściowo hamuje i zmniejsza produkcję etylenu, spowalniając tym samym procesy starzenia się roślin. Ostatecznie przekłada się to na dłuższą żywotność liści, a tym samym wyższe plonowanie. Zawarte w nim substancje wnikają do tkanek, co gwarantuje najwyższą skuteczność zwalczania chorób w ciągu kilku kolejnych tygodni. To również element strategii antyodpornościowej.

W ostatnim etapie nalewania kłosa każdy dodatkowy dzień aktywności aparatu asymilacyjnego wpływa na wzrost plonu do 150 kg na powierzchni 1 ha, natomiast zwiększona wydajność fotosyntetyczna gwarantuje efekt fitotoniczny. Wzrasta również poziom wykorzystania azotu. Dodatkową zaletą Areapak Netan jest jego silne wiązanie z woskiem na powierzchni liścia zmniejszające ryzyko zmycia w krótkim czasie od momentu zastosowania pakietu.

Wybór kompleksowej technologii zwalczania chorób jest opłacalny bez względu na panujące warunki. Pozwala na utrzymanie najwyższej skuteczności przy wzmożonej presji, a podczas nalewania kłosa podtrzymuje aktywność rośliny, co przekłada się na uzyskanie wyższego plonu.


W ostatnich latach presję mączniaka prawdziwego dotkliwie odczuły m.in. uprawy pszenicy