Słonecznik

Spośród około 70 gatunków słonecznika najbardziej znany jest ten zwyczajny – Helianthus annuus. Uprawiany jest głównie na cele spożywcze (olej, łuskane ziarno) i paszę (produkty uboczne).
 

Wg danych GUS powierzchnia uprawy słonecznika na ziarno w Polsce wyniosła w 2015 r. 1341 ha, w 2016 r. już 2063 ha. Średni plon to 16,4 dt/ha (2015) oraz 17,2 dt/ha (2016).

Na Ukrainie, gdzie uprawa słonecznika jest popularniejsza, zbiory średnio wynoszą od 2,1–2,5 t/ha, w zależności od roku. Stamtąd też importowane są do naszego kraju nasiona czy śruta słonecznikowa.
 

Wykorzystywanie

• Kwiat – odmiany kwiatowe sezonowo wykorzystywane są przez florystów, jako baza do tworzenia bukietów.

• Łuskane ziarna – przeznaczone są do spożycia; bogate źródło witamin, minerałów oraz kwasów tłuszczowych.

• Olej – zawiera dużą ilość kwasów tłuszczowych nienasyconych. Powinno się go używać wyłącznie na zimno, do surówek, sałatek itp. Mimo iż sprzedawany jest jako olej o uniwersalnym zastosowaniu, nie powinien być podgrzewany.

• Śruta słonecznikowa – po wyciśnięciu oleju otrzymuje się dużą ilość materiału paszowego, który jest bogatym źródłem białka. Używa się jej jako komponentu paszowego w żywieniu zwierząt gospodarskich (bydło, trzoda).

• Kiszonka – zazwyczaj osiąga nieco niższą wartość pokarmową niż kiszonka z kukurydzy, trudniej wybrać odpowiedni moment do zakiszania z powodu dużej zawartości wody oraz jest gorzej pobierana ze względu na omszone liście i łodygę. Zaletami w stosunku do kukurydzy są natomiast większa tolerancja na trudne warunki oraz możliwość uzyskania większej masy w plonie wtórnym, wysiewanym w sierpniu – jest to istotne przy w latach z niedoborem pasz objętościowych.
 

Testowane dotychczas na poletkach doświadczalnych Agrolok w Golubiu-Dobrzyniu odmiany: Charks, Durban, CSF15220, Klarika CL, Marbelia CL, Toscana CS wykazały przydatność do uprawy w warunkach polskiego klimatu.

W uprawie słonecznika należy pamiętać o stratach powodowanych przez ptactwo. Na małych polach mogą one być znaczne, dlatego też pod uprawę tej rośliny powinno się przeznaczać większe powierzchnie uprawne, najlepiej z dala od aglomeracji miejskich, gdzie zwłaszcza wróbli jest mniej. Kiedy rośliny zaczną dojrzewać, należy przeprowadzić zbiór jednoetapowy kombajnem, a nasiona jak najszybciej dosuszyć, ich wilgotność w czasie zboru wynosić może około 20 proc.

Słonecznik wymaga żyznych gleb, najlepiej kompleksu pszennego, dobrze zaopatrzonych w wodę, jednak na glebach średnich także może uzyskać zadowalające plony. Na zabezpieczenie potrzeb pokarmowych 2 tony niełupek (nasion) stosuje się nawożenie NPK na poziomie 80–100 kg N, 50–60 kg P2O5 i 150–180 kg K2O/ha. Słonecznik jest wrażliwy na zakwaszone stanowiska, dlatego należy go wysiewać na glebach o uregulowanym pH.
 

(mk)


Przybliżone wartości odżywcze 1 kg nieobłuszczonych ziaren słonecznika

wartość energetyczna

25 MJ

białko

17%

tłuszcz

30%

włókno

8%

 

Źródło danych: USDA National Nutrient Database for Standard Reference za http://www.poradnikzdrowie.pl
Materiał ukazał się w „Magazynie Najbliżej Rolnika” nr 2/2017 (2) zdjęcie: Svetoslav Nikolov/Flickr.com