Bydło osiąga dojrzałość płciową w wieku 6-8 miesięcy. To czas, kiedy u jałówek obserwuje się pierwsze ruje. Dojrzałość hodowlana następuje jednak znacznie później, w wieku 14-18 miesięcy. Masa ciała jałówki wynosi wówczas około 75% masy ciała dorosłej krowy, a wysokość w kłębie ok. 125 cm. To właśnie te parametry powinny być głównym wyznacznikiem terminu pierwszego krycia.

Rozwój i przygotowanie

W początkowej fazie, czyli do 5 miesiąca życia, należy zadbać o jak najszybszy rozwój żwacza cielęcia , co pozwoli przystosować organizm do pobierania dużych ilości pasz objętościowych. Istotne znaczenie ma także wczesne wprowadzenie do dawki pełnoporcjowych pasz starterowych w formie granulatu lub musli. Ze względu na swoją strukturę pobudzają one żwacz do szybszego rozwoju. W skróconych okresach odchowu cielę w wieku 2 miesięcy powinno być już zdolne do pobrania min. 2 kg dziennie takiej paszy, a masa urodzeniowa powinna być podwojona, czyli wynosić co najmniej 80-90 kg. Oznacza to także gotowość zwierząt do pobierania tylko pasz stałych i zaprzestania pojenia mlekiem.

Po przekroczeniu drugiego miesiąca życia rozpoczyna się bardzo intensywny wzrost oraz kształtowanie gruczołu mlekowego. W tym czasie przyrosty dobowe niejednokrotnie przekraczają nawet 1000 g dziennie. By nie dopuścić do nadmiernego otłuszczenia się zwierząt, należy pamiętać o odpowiednio zbilansowanej dawce.

Dojrzałość hodowlana

Krytyczny moment następuje w wieku 8-14 miesięcy. To okres poprzedzający osiągnięcie dojrzałości hodowlanej i wprowadzenie zwierząt do rozrodu. Warto zadbać o to, by skarmiane pasze wyróżniała najwyższa jakość. Należy także unikać zbyt wysokich dawek energii w dawce, gdyż prowadzi to do nadmiernego otłuszczenia się zwierząt, szczególnie kształtującego się wtedy gruczołu mlekowego. Niedobory energii w tym okresie prowadzą natomiast do opóźnionego występowania pierwszych cyklów płciowych.

Ostatnią fazą rozwoju jałówek jest faza cielności przypadająca między 14 a 24 miesiącem życia, czyli od momentu pierwszej skutecznej inseminacji do momentu wycielenia. Żywienie w tym okresie powinno przebiegać podobnie jak w przypadku krów zasuszonych. Przygotowanie jałówek do pierwszego wycielenia należy rozpocząć nieco wcześniej niż przygotowanie krów, tzn. już w 4-5 tygodniu przed spodziewanym terminem porodu. Szczególnie ważne jest stopniowe wprowadzanie wyższych dawek pasz treściwych bogatych w energię.

Struktura podawanych pasz objętościowych powinna być jak najbardziej zbliżona do laktacyjnej. Podstawą dawki powinny być: kiszonka z kukurydzy, wysłodki i sianokiszonka z traw. Tak zaplanowane żywienie pomaga zapobiegać także ketozom, które mogą występować na początku laktacji.

Etap produkcyjny

Odpowiednio przygotowane do wycielenia krowy powinny pokazać pierwszą ruję do około 40 dnia laktacji, pierwsze krycie powinno nastąpić między 60-90 dniem, a zacielenie między 85-110 dniem laktacji. Niestety wzrost wydajności mlecznej oraz choroby metaboliczne bardzo często uniemożliwiają osiągnięcie takich wyników.
Wystąpienie którejkolwiek z chorób okresu około porodowego wręcz uniemożliwia zacielenie krowy do 110 dnia laktacji. Straty ponoszone na tym tle to nie tylko koszty weterynaryjne i koszty nieskutecznych inseminacji ale przede wszystkim straty związane z wolniejszym rozdajaniem się krów, co skutkuje znacznie niższą wydajnością mleczną w całej laktacji. Należy pamiętać, że na ogólną dzienną wydajność stada składa się w głównej mierze wydajność krów do setnego dnia laktacji, czyli krów będących w jej szczycie. Im więcej jest ich w stadzie, tym wyższa sprzedaż mleka.

(kw)

Materiał opublikowany w tygodnikach Wydawnictwa Promocji Regionu: CGD, CBR, CWA, CLI 22 grudnia 2015

zdjęcie: Rikki'sRefuge/flickr.com