Dobrostan – podstawa powodzenia hodowli

Zaspokojenie potrzeb trzody w zakresie żywienia i warunków środowiskowych, humanitarne traktowanie zwierząt i wykonywanie zabiegów weterynaryjnych czy zootechnicznych bez przysparzania im niepotrzebnego cierpienia to zasady obowiązujące także hodowców decydujących się na tucz kontraktowy.
 

Należy pamiętać, że ogólne wytyczne, dotyczące zapewnienia zwierzętom zdrowia i odpowiednich warunków utrzymania i humanitarne traktowanie obejmują wszystkie gospodarstwa utrzymujące żywy inwentarz. Gatunek, grupa technologiczna i liczba zwierząt nie ma w tym wypadku znaczenia.
 

Podstawy prawne

Przepisy regulujące ww. kwestie zostały zawarte w Dyrektywie Rady Europy 98/58/WE w sprawie ochrony zwierząt hodowanych do celów rolniczych. Wymogi dotyczą warunków żywienia, dostępu do wody, opieki, dozoru, kwalifikacji personelu oraz przechowywania dokumentacji weterynaryjnej.

Producenta trzody chlewnej, oprócz ogólnych, obejmują również wymogi dodatkowe, zdefiniowane w Dyrektywie Rady 2008/120/WE, ustanawiającej minimalne normy dotyczące ochrony świń. Określają one szczegółowo system utrzymania i minimalne powierzchnie, warunki środowiskowe w pomieszczeniach, warunki wykonywania zabiegów weterynaryjnych i zootechnicznych oraz obowiązek zapobiegania agresji.

W Polsce prawodawstwo dotyczące zapewnienia dobrostanu określa Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 15 lutego 2010 roku w sprawie wymagań i postępowania przy utrzymywaniu zwierząt gospodarskich, dla których normy ochrony zostały określone w przepisach Unii Europejskiej (Dz.U. 2010 nr 56, poz. 344 z późn. zm.) oraz Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. 1997 nr 111, poz. 724 z późn. zm.). Właśnie te wytyczne są stosowane do oceny budynków pod kątem tuczu kontraktowego trzody chlewnej i mogą być podstawą do udzielania wskazówek producentowi celem wprowadzenia przez niego ewentualnych modernizacji budynków i zasad dozoru stada.
 

Zasady szczegółowe

Świnie powinny być utrzymywane nie na uwięzi, w systemie grupowym, w przypadku izolatek z zapewnieniem kontaktu wzrokowego z innymi osobnikami. Minimalna powierzchnia przeliczona na jednego tucznika powinna wynosić szacunkowo nie mniej niż 0,8-1 m2. Sprzyja to zapewnieniu nieszkodliwych, niepowodujących urazów i cierpień warunków, umożliwiających swobodę ruchu, a w szczególności kładzenie się, leżenie i wstawanie. Podłoga powinna być twarda, równa i stabilna, o nieśliskiej, gładkiej powierzchni. W przypadku podłogi szczelinowej szerokość otworów nie może wynosić więcej niż 14 mm, przy szerokości beleczki min. 80 mm. Wyposażenie pomieszczeń musi być wykonane z nieszkodliwych materiałów, które pozwalają na bezproblemowe czyszczenie i odkażanie. Odchody i resztki paszy należy zagospodarowywać w ten sposób, by nie stanowiły ryzyka zanieczyszczenia paszy i wody. Powinno się również chronić chlewnię przed inwazją much i gryzoni, w obiekcie nie może być także gniazd ptasich.

 

Ważny mikroklimat

Obieg powietrza, stopień zapylenia, temperatura, wilgotność względna oraz stężenie gazów muszą być utrzymywane na poziomie nieszkodliwym dla trzody chlewnej. I tak koncentracja amoniaku nie powinna przekraczać 20 ppm, natomiast stężenie dwutlenku węgla 3000 ppm, siarkowodoru zaś 5 ppm. Jeśli stosowana jest wentylacja wspomagana, w systemie mechanicznym lub automatycznym, powinna być wyposażona w system alarmowy i rozwiązanie alternatywne, które zadziała w przypadku awarii. Hałas w chlewni nie powinien występować stale lub być wywoływany nagle, a jego natężenie nie może przekraczać 85 dB. Trzodzie chlewnej należy zapewnić odpowiednie oświetlenie, naturalne lub, w razie potrzeby, sztuczne. Dzień świetlny powinien trwać 8 godzin, z minimalnym natężeniem światła 40 luxów. Niedopuszczalne jest utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym w stanie rażącego zaniedbania lub niechlujstwa, a także znęcanie się i świadome przysparzanie cierpienia.
 

Zasady żywienia

Sposób montażu urządzeń do karmienia i pojenia powinien minimalizować ryzyko ich zanieczyszczenia, a także wylewania czy wysypywania. Powinien też umożliwiać bezkonfliktowy dostęp zwierząt do paszy i wody. Świnie muszą mieć całodobowy, nieograniczony dostęp do wody, nadającej się do spożycia przez ludzi. Najlepiej sprawdzają się poidła smoczkowe, ponieważ najtrudniej się zanieczyszczają. Jedno poidło może przypadać na maks. ok. 15 świń, z uwzględnieniem kształtu kojca, ilość karmników natomiast zależy bezpośrednio od sposobu dysponowania paszy. Obok poideł należy zamontować dozownik do leków, umożliwiający ich podawanie w wodzie. Jeśli wymiary kojca sprawiają, ze pojawia się ryzyko utrudnionego dostępu zwierząt do karmników i poideł, należy bezwzględnie zwiększyć ich liczbę.

Pasza stosowana podczas tuczu powinna odpowiadać wymaganiom świń ze względu na ich wiek, masę ciała i stan fizjologiczny. Preferowany jest stały i swobodny dostęp do niej, w myśl zasady żywienia ad libitum (według upodobania). Pasza powinna być przechowywana w przystosowanym do tego silosie lub magazynie, gwarantującym ochronę przed zawilgotnieniem, zepsuciem, zanieczyszczeniem ziemią czy odchodami.
 

Nadzór

Trzodę chlewną powinno się obligatoryjnie doglądać przynajmniej raz dziennie. Padłe sztuki należy natychmiast usuwać, zaś chore lub ranne zwierzęta muszą zostać niezwłocznie otoczone opieką i odizolowane od stada, żeby nie narazić ich na agresję ze strony pozostałych sztuk. Czasowo powinno się izolować również osobniki wykazujące zwiększoną agresję, stanowiące niebezpieczeństwo dla reszty zwierząt. Ponadto do hodowcy należy też podejmowanie działań minimalizujących agresję, to znaczy dbałość o odpowiedni poziom i stan ściółki, jeśli jest stosowana. Dobrze jest też zapewnić świniom zabawki – łańcuchy, butelki, kanistry, piłki. Wszelkie niepokojące objawy, takie jak biegunka czy problemy z układem oddechowym, powinny skutkować możliwie jak najszybszą interwencją weterynaryjną i wdrożeniem odpowiedniego postępowania diagnostyczno-leczniczego. Tylko takie postępowanie gwarantuje prowadzenie efektywnej produkcji trzody chlewnej, z zachowaniem opłacalności i zasad humanitarnego traktowania zwierząt.
 

(mcz)


Materiał ukazał się w nr 2 „Magazynu Najbliżej Rolnika” Wsi
Foto: gayulo/Pixabay.com