Doradztwo agrotechniczne - nawożenie

Od czasów, gdy człowiek przeszedł z trybu zbieracko-łowieckiego na osiadły, rośliny uprawne są podstawowym źródłem wyżywienia dla całej populacji ludzkiej.
 

Z kolei gleba jest podstawowym źródłem, z którego rośliny uprawne czerpią niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju składniki odżywcze. W dzisiejszych czasach, gdy liczba ludności na świecie przekroczyła 7 miliardów i stale rośnie, stosowanie samych nawozów naturalnych nie wystarczy do osiągnięcia wymaganych plonów. Dlatego wykorzystanie nawozów sztucznych w formie sypkiej oraz w postaci oprysku nalistnego stało się podstawą zintensyfikowanej produkcji rolnej.
 

Rolnik musi zadbać o dostarczenie roślinom uprawnym składników pokarmowych w takich ilościach oraz formie, by możliwe było osiągnięcie maksymalnego plonu w sposób bezpieczny dla środowiska, a także dla samej rośliny uprawnej.
 

Ze wszystkich pierwiastków występujących w przyrodzie 13 uznano za niezbędne. Są to składniki tak ważne, że bez nich roślina nie może przejść całego cyklu rozwojowego. Ponieważ pierwiastki te pobierane są w różnych ilościach, zostały sklasyfikowane w dwóch grupach. W pierwszej znajdują się makroskładniki – występujące w stężeniach od 15000 do 1000 ppm, czyli: azot, fosfor, potas, siarka, wapń oraz magnez. Do drugiej grupy zaliczamy mikroskładniki, czyli pierwiastki występujące w stężeniach od 100 do 0,1 ppm, i są to: chlor, bor, żelazo, mangan, cynk, miedz oraz molibden.
 

Trzeba wziąć pod uwagę, że omawiane pierwiastki oddziałują na siebie wzajemnie w środowisku naturalnym, przez co jedne są dla siebie antagonistami, z kolei inne wspomagają wykorzystanie danego pierwiastka przez roślinę.
 

Wzajemne oddziaływanie pierwiastków
 

Pierwiastek

A – antagonizm

B – blokada

P – wspólne wytrącanie

S – synergizm

N

     

P, K, Mn

P

 

Ca, Mn, Zn

Fe

N

K

Ca, Mg, Na

Fe

 

N, Fe

Ca

K, Mg, Fe, Na

P, B, Mn, Cu, Zn

   

Mg

K, Ca, Na

     

S

Cl

     

Fe

   

P

 

Cl

S

     

Na

K, Ca, Mg

     

B

 

Ca

   

Mn

Fe, Zn

P, Ca

   

Cu

Fe, Mo

     

Zn

Fe, Mn

     

Mo

Cu

   

N

 

 

Przedział przyswajalności składników pokarmowych w zależności o pH gleby
 

Przedział przyswajalności składników pokarmowych w zależności o pH gleby

Stosując nawożenie doglebowe należy mieć na uwadze kilka bardzo ważnych czynników, takich jak: szybkość rozpuszczania nawozów w wodzie, temperaturę otoczenia, ruchliwość danego pierwiastka w glebie oraz stopień przyswajalności konkretnego składnika przez roślinę uprawną.
 

Od dłuższego czasu polskie rolnictwo boryka się z długotrwałymi okresami suszy, niejednokrotnie ilość opadów atmosferycznych nie zbliża się nawet do średniej miesięcznej. Stwarza to poważne problemy w czasie wysiewania nawozów, ponieważ wraz ze zmniejszającą się higroskopijnością danego nawozu zwiększa się ilość wody potrzebna do jego rozpuszczenia w glebie. Temperatura również odgrywa istotną rolę w procesie pobierania składników mineralnych przez rośliny, a wraz z jej systematycznym obniżaniem spada metabolizm roślin, tj. wszystkich reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energii, które zachodzą w żywych komórkach. Najlepszym przykładem jest obecność licznych przebarwień (czerwonych, fioletowych) na blaszce liściowej, występujących w okresie jesiennym, a także wiosną w uprawie roślin ciepłolubnych (np. kukurydzy).
 

Temperatura odgrywa też istotną rolę w technologii nawożenia mocznikiem. Choć tradycyjnie mocznik umieszczany jest w jednej grupie z nawozami mineralnymi, to trzeba mieć na uwadze, że jest to nawóz organiczny, który potrzebuje wyższej temperatury, by w wyniku hydrolizy enzymatycznej przejść w dostępną dla roślin formę amonową, a w dalszej kolejności azotanową. Natomiast bardzo wysokie temperatury będą powodowały straty azotu w formie amoniaku.
 

Poszczególne pierwiastki różnią się między sobą szybkością przemieszczania się w profilu glebowym. Do grona najbardziej mobilnych należy m.in. azot, najważniejszy składnik plonotwórczy. Jego przeciwieństwem jest fosfor (0,4 mm dziennego przemieszczenia), który reprezentuje grupę składników mineralnych najsłabiej ruchliwych w glebie. Duże wsparcie dla nawożenia posypowego stanowią opryski dolistne. Coraz częstsze i systematycznie pogłębiające się niekorzystne zmiany pogodowe, występujące na obszarze naszego kraju, powodują stres abiotyczny u roślin. Stosowanie nawozów dolistnych pozwala na szybkie niwelowanie niedoborów w sytuacji, gdy pobieranie składników pokarmowych jest niewystarczające – w okresie krytycznym (krzewienie, intensywny wzrost) bądź na skutek działania czynników zewnętrznych.