Odpowiedni poziom tłuszczu i białka w mleku nie tylko gwarantuje wyższą cenę za sprzedawany do mleczarni produkt. Przede wszystkim zapewnia lepszy status zdrowotny stada. Wszelkie odchylenia od zalecanych poziomów poszczególnych składników mleka sygnalizują podwyższone ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych. Poziom białka w mleku krów w dużym stopniu uwarunkowany jest genetycznie, jednak aż w 50-60 proc. zależy czynników środowiskowych, głównie od żywienia.

Maksymalny potencjał

Zwartość białka w mleku krów rasy HF oscyluje najczęściej pomiędzy 3,2-3,6 proc. Nie należy zatem oczekiwać wzrostu tej wartości do znacznie wyższych poziomów, a tak prowadzić żywienie, by w pełni wykorzystać potencjał genetyczny zwierząt. Największy wpływ na poziom białka ma koncentracja energii w dawce pokarmowej, a jej niedobory są najczęstszą przyczyną niskiej zawartości białka w mleku. Zapewnienie odpowiedniego poziomu energii szczególnie ważne jest w pierwszych 100-120 dniach laktacji, gdy produkcja mleka jest najwyższa. Niski poziom białka (często poniżej 3 proc.) w tym okresie spowodowany jest głównie zbyt niską dawką pasz treściwych. Duży wpływ na to mają również zbyt wysokie dawki węglowodanów strukturalnych, pochodzące z takich pasz jak słoma czy kiszonki z traw.

Jakość kiszonki

W celu utrzymania wysokie­go poziomu białka w mleku, nie­zbędne jest dostarczenie dużych ilości skrobi ulegającej pełnemu rozkładowi dopiero w jelicie cieniuśkim. Najlepszym jej źródłem jest kiszonka z kukurydzy, jednak pa­nująca w tym roku susza spowo­dowała znaczne obniżenie plonu zarówno zielonej masy, jak i same­go ziarna oraz zawartości skrobi. Niższa jakość kiszonki wymusza uzupełnienie niedoborów ziarnem kukurydzy. Tu sprawdzi się zarów­no suszone, jak i kiszone ziarno.

Istotnym czynnikiem wpły­wającym na obniżenie poziomu białka w mleku jest niskie pobranie suchej masy (a wraz z nią energii) przez zwierzęta, szczególnie bez­pośrednio po wycieleniu. By temu zapobiec, należy przyłożyć większą wagę do produkcji kiszonek i zbio­rów w optymalnym terminie. Tylko kiszonki wysokiej jakości będą od­znaczały się dużą smakowitością i będą chętnie pobierane przez zwierzęta.

Struktura i zawartość włókna

Bardzo ważne jest również prawidłowe przygotowanie krów do laktacji. Żywienie w okresie zasuszenia powinno przebiegać w taki sposób, by nie dopuścić do zatuczenia krów, a w ostatnich 2-3 tygodniach przed wycieleniem warto zwiększać koncentrację energii w dawce.

Zawartość tłuszczu w mleku mówi bardzo dużo o zawartości włókna w dawce oraz o strukturze dawki. Krowy rasy HF produkują mleko o zawartości tłuszczu mieszczącej się w przedziale 3,6-4,3 proc. Spadek poniżej 3,5 proc. oznacza, że konieczna jest kontrola dawki w szczególności pod względem jej struktury i zawartości włókna. Za niski poziom tłuszczu odpowiadają również w znacznym stopniu zbyt duże dawki skrobi, pochodzące głównie z ziarna zbóż. Bardzo wy­soki poziom tłuszczu, przekraczający 5 proc., szczególnie na początku laktacji może oznaczać zbyt niską koncentrację energii bądź zbyt ni­skie pobranie suchej masy.

Optymalne zawartości

Wysokie dawki skrobi wymu­szone są często wysoką wydajno­ścią mleczną krów. W takim przy­padku zamiast ziarna zbóż, warto stosować ziarno kukurydzy. Jest ono znacznie mniej podatne na rozkład w żwaczu i w dużo więk­szym stopniu trawione w jelicie cienkim. W przypadku zbyt wyso­kiego poziomu tłuszczu w mleku, oprócz zbyt niskiej koncentracji energii w dawce oraz niskiego po­brania suchej masy, często popeł­nianym błędem jest zbyt wysoki udział włókna w dawce pokarmo­wej.

Utrzymanie prawidłowego po­ziomu tłuszczu i białka w mleku jest ważne zarówno ze względów zdrowotnych, jak i finansowych, gdyż za mleko o wysokich parame­trach w wielu mleczarniach można uzyskać wyższą cenę. Jednak od samych wartości poziomu tłuszczu i białka w mleku o wiele ważniej­szy jest ich prawidłowy stosunek, którego wynik powinien wynosić 1,2. Wartości powyżej 1,4-1,5 mówią o wysokim ryzyku wystąpienia ke­tozy, natomiast zbyt niski stosunek tłuszczu do białka, poniżej 1,1 jest sygnałem zwiększonego ryzyka kwasicy w stadzie.

(kw)
 

Materiał opublikowany w tygodnikach Wydawnictwa Promocji Regionu: CGD, CBR, CWA, CLI 4 lutego 2016