Obornik stanowi najwartościowsze rozwiązanie spośród nawozów organicznych i mineralnych, które są stosowane w rolnictwie. Dostarcza do gleby niezbędne składniki odżywcze oraz organiczne budujące plon. Ponadto pomaga odtwarzać cenną próchnicę glebową i zwiększa pojemność sorpcyjną gleby. Aby w pełni wykorzystać jego potencjał, konieczne jest jednak uzupełnienie go odpowiednimi nawozami mineralnymi.
 

Nawożenie obornikiem a dyrektywa azotanowa

Stan pogłowia zwierząt gospodarskich w Polsce pozwala na wytworzenie około 70 ml ton obornika. Daje to możliwość zastosowania go na areale 2 ml ha, co stanowi 13% powierzchni użytków rolnych w kraju. Wskazane wyliczenie jest zgodne z założeniami dyrektywy azotanowej, która pozwala na zastosowanie w jednym roku nie więcej niż 170 kg N/ ha, tj. około 35 ton obornika. Wynika to z jego składu, uśredniając pochodzenie nawozu od różnych grup zwierząt, 1 tona zawiera: 5 kg N, 3 kg P₂O₅, 6 kg K₂O, 1 kg SO₃, 4 kg CaO, 1,5 kg MgO.
 

Jakie korzyści wynikają z zastosowania obornika?

Skład obornika jest uzależniony od wielu czynników. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć: gatunek i grupę wiekową zwierząt, rodzaj skarmianych pasz, ilość ściółki i rodzaj słomy, sposób wytwarzania (głęboka ściółka, chów stanowiskowy), czas leżakowania obornika na pryzmie, sposób jego składowania oraz szybkość przyorania po rozrzuceniu na polu. Najpoważniejsze straty składników w oborniku dotyczą głównie ulatniania się azotu do atmosfery w postaci amoniaku NH₃. Występują przede wszystkim na etapie składowania i stosowania na polu, a oscylują w przedziale od 10 do nawet 60%.
 

Obornik oprócz wniesienia znacznych ilości składników pokarmowych znacząco wpływa na żyzność i sprawność gleby – poprzez dostarczenie dużej ilości masy organicznej. Nawóz ten stymuluje rozwój mikroflory glebowej, jest lekarstwem na wadliwe zmianowanie (monokulturę), ogranicza negatywny wpływ złego odczynu gleby. Należy zauważyć, że składniki pokarmowe z obornika nie są bezpośrednio dostępne dla roślin, a ich udostępnienie następuje w wyniku bardzo skomplikowanych procesów mineralizacji. Natomiast próchnica tworzy się w procesach humifikacji polegających na rozkładzie substancji organicznej na związki, które w wyniku resyntezy tworzą związki próchniczne. Są to procesy rozłożone w czasie, a tempo przemian jest uzależnione od warunków otoczenia, takich jak: temperatura, wilgotność, skład mechaniczny gleby, głębokość przyorania, skład i ilości organizmów glebowych.

Obok pozytywnych przemian nieuniknione są procesy prowadzące do strat składników pokarmowych np. gnicie i butwienie – uzależnione od stanu fazy gazowej gleby. Wykorzystanie podstawowych makroelementów NPK w trzech kolejnych latach po zastosowaniu obornika przedstawione zostało poniżej.
 

Tabela nr 1. Wykorzystanie podstawowych makroelementów NPK w trzech kolejnych latach po zastosowaniu obornika.

Straty składników są nieuniknione, powstają wskutek uwsteczniania i wymywania w głąb profilu gleby czy ulatniania się, stąd zadaniem rolników jest ich zminimalizowanie. Planując nawożenie pod określoną uprawę, sporządza się bilans wnoszonych składników. Poniżej przedstawiony został przykład, gdzie zastosowano 35 ton obornika.
 

Zgodnie z założeniami dyrektywy azotanowej maksymalne ilości azotu wnoszone przez rolnika z nawozów mineralnych i organicznych (z zastosowaniem równoważników nawozowych) dla upraw w plonie głównym wynoszą:


 

Jak wspomóc działanie obornika?

Dane te obrazują, jak ważne jest uzupełnienie składników pokarmowych w formie mineralnej. Obornik to doskonały nawóz, ale należy pamiętać, że jego działanie okazuje się zawodne w niesprzyjających warunkach atmosferycznych.

Dysponując powyższymi danymi, w prosty sposób można obliczyć dawkę azotu, który należy dostarczyć w nawozach mineralnych. Analogicznie sporządza się bilans dla pozostałych makroelementów, do najistotniejszych zalicza się: potas, fosfor, siarkę i magnez.
 

W okresie wiosennym niezależnie od terminu nawożenia obornikiem (jesień, wiosna), jak również rodzaju zasiewów (ozime, jare), konieczne jest dostarczenie składników pokarmowych w nawozach mineralnych. To okres, w którym tempo mineralizacji obornika jest niewystarczające do zaspokojenia zapotrzebowania roślin.

Na rynku dostępne są nawozy dostosowane do uzupełnienia działania obornika. W takich warunkach idealne proporcje azotu, fosforu, potasu i siarki wnosi Elplon Nitro+. Kluczową cecha tego rozwiązania jest zawartość pierwszego z wymienionych pierwiastków w dwóch formach, zapewniająca nieprzerwane zaopatrzenie roślin w azot. O wysokiej jakości nawozu Elplon Nitro+ świadczy jego szybka rozpuszczalność, która pozwala na błyskawiczny dostęp składników do strefy pobierania ich przez rośliny. Elpon Nitro + to idealny nawóz do wczesnowiosennego stosowania (pierwsza dawka) w celu bilansowania składników pokarmowych pod zasiewy ozime i jare w gospodarstwach stosujących nawożenie obornikiem.

(rh)