Żeby krowy chciały jeść (cz. I)

Krowy mleczne, ze względu na specyfikę układu pokarmowego, a także na wymagania dotyczące wydajności, muszą pobrać dużą ilość paszy, zapewniającej prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego i produkcję mleka. Przyczyną niewystarczającego pobrania paszy często jest jej niska jakość.
 

Wysoko wydajne bydło mleczne ma duże zapotrzebowanie na suchą masę w dawce (ok. 22–25 kg s.m.). Ze względu na fizjologię tej grupy zwierząt, biorąc pod uwagę również aspekt finansowy, dużą część dawki powinny stanowić wysokiej jakości pasze objętościowe – kiszonki i sianokiszonki, pokrywające większość zapotrzebowania na składniki odżywcze i energię. Samo dostarczenie odpowiedniej ilości ww. pasz nie gwarantuje jednak, że krowy będą ją chętnie pobierały i wykorzystają zawarte w niej składniki odżywcze. Jak je najlepiej przygotować, żeby spełniły swoje zadanie?
 

Kiszonka z kukurydzy

Zakiszanie to proces, w którym na masę roślinną oddziałuje kwas mlekowy, powstały w wyniku aktywności beztlenowych bakterii fermentacyjnych. Prawidłowy przebieg procesu uzależniony jest od kilku czynników, takich jak:

• odpowiednio rozdrobniony surowiec: źle pocięta kukurydza może być przyczyną problemów z trawieniem włókna zawartego w łodydze i liściach,

• zawartość cukru, który jest pożywką dla rozwijających się bakterii,

• wilgotność materiału – zbyt wysoka utrudnia proces zakiszania oraz sprzyja rozwojowi niepożądanej fermentacji.


Przygotowanie kiszonki dobrej jakości wymaga również dbałości o czystość surowca poddanego procesowi kiszenia, co zmniejsza ryzyko rozwoju pleśni. Staranne ubicie oraz dokładne przykrycie zapewnia względnie beztlenowe warunki dla bakterii kwasu mlekowego, chroni również masę przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Ważny jest też czas zbioru oraz udział kolb w suchej masie materiału przeznaczonego do zakiszania.

Kolba jest częścią rośliny o największej wartości energetycznej ze względu na wysoką zawartość łatwostrawnych węglowodanów. Kukurydzy nie należy zatem zbierać zbyt wcześnie, aby zapewnić optymalny udział kolb w zakiszanym surowcu.

Najprostszym sposobem na określenie odpowiedniej pory zbioru jest obserwacja ziarniaka, a dokładnie linii mlecznej, która powinna znajdować się w 1/3 od podstawy ziarna. Szacowana zawartość suchej masy wynosi w tym momencie ok. 35 proc.

Kiszonkę można użyć do skarmiania średnio po 6 tygodniach od przygotowania. W celu uniknięcia psucia, należy odsłaniać ją niewielkimi fragmentami, możliwie do jednorazowego skarmienia. Żeby mieć pewność co do parametrów przygotowanej paszy, można zlecić analizę jej składu.

Prawidłowo przygotowana kiszonka powinna charakteryzować się lekko kwaśnym zapachem i mieć kolor jak najbardziej przypominający kolor materiału sprzed zakiszenia, o brązowawym odcieniu.
 

Sianokiszonka

Paszą objętościową często wykorzystywaną w żywieniu bydła mlecznego jest też sianokiszonka. Tak jak w przypadku kiszonki z kukurydzy, ważne są pogoda i czas zbioru:

• rośliny strączkowe należy zbierać w fazie strąka płaskiego,

• w przypadku roślin motylkowych, tj. koniczyna lub lucerna, optymalnym momentem będzie faza od pączkowania do kwitnienia

• dla traw termin zbioru przypada na okres od początku kłoszenia do jego pełni,

• w przypadku mieszanek zbożowych należy obserwować ziarno i zbierać je w fazie mlecznej jęczmienia lub owsa.


Istotna jest również pora dnia – ze względu na wyższą koncentrację cukru w roślinach zaleca się koszenie około południa lub w godzinach popołudniowych, ale nie wieczornych (wysoka wilgotność).

Prawidłowo podsuszony surowiec po skręceniu w dłoniach nie powinien wyraźnie puszczać soków. W przypadku sianokiszonek podsuszenie powoduje wzrost zawartości cukrów, a co za tym idzie, korzystniejsze środowisko do rozwoju bakterii kwasu mlekowego. Warto jednak pamiętać, iż kiszenie zbyt suchego materiału odbije się na zawartości składników odżywczych dostępnych w gotowym produkcie. Tak jak w przypadku kiszonki z kukurydzy, i tu ważna jest dbałość o czystość surowca. Należy pamiętać, że wszelkie zanieczyszczenia będą sprzyjały rozwojowi niekorzystnej fermentacji lub pleśni, które są niebezpieczne dla zwierząt.
 

Zarówno w przypadku kiszonki z kukurydzy, jak i sianokiszonki można posiłkować się dostępnymi na rynku zakiszaczami, w których skład wchodzą bakterie kwasu mlekowego, np.: LalSil Fresh HC.
 

(mt)
 

Parametry wysokiej jakości kiszonki z kukurydzy

zawartość suchej masy

> 35%

NEL

> 6,5 MJ/kg s.m.

białko ogólne

11% s.m.

włókno

< 25% s.m.

popiół

< 10% s.m.

substancja organiczna

> 90% s.m.

wartość pH

< 4,5% s.m.

kwas octowy

< 1% s.m.

kwas masłowy

0%

amoniak w N-całkowitym

< 10%

alkohol

< 1% s.m.

Materiał opublikowany w tygodnikach Wydawnictwa Promocji Regionu: CGD, CBR, CWA, CRY, CLI 25 maja 2017 r.
zdjęcie: Pixabay.com