Od prawidłowego przebiegu wycielenia oraz odpowiedniej opieki i żywienia w okresie okołoporodowym zależy właściwe rozpoczęcie produkcji mleka oraz wydajność krów mlecznych.
 

Aby poród przebiegł prawidłowo, odpowiednie kroki należy podjąć już w momencie zasuszenia. Wymagana jest zmiana diety, polegająca na ograniczeniu do minimum pasz treściwych na rzecz pasz objętościowych. Do dawki należy wprowadzić większe ilości pasz włóknistych, takich jak siano czy słoma, a ograniczyć udział pasz wysokoenergetycznych, jak wysłodki buraczane czy kiszonka z kukurydzy. Jedynie krowy, które wchodzą w okres zasuszenia w bardzo słabej kondycji (1,5–2 w skali BCS) należy karmić intensywniej. Skutkiem przekarmienia w początkowym okresie zasuszenia są późniejsze problemy przy wycieleniu.
 

Żywienie i suplementacja

Najważniejsze makroelementy to wapń i fosfor. W okresie zasuszenia należy zmniejszyć podawanie wapnia w paszach przy jednoczesnym zwiększeniu poziomu fosforu. Fosfor zwiększa wchłanianie wapnia, co pozwala krowie wytworzyć rezerwy wapniowe, potrzebne w okresie rozpoczęcia laktacji. To postępowanie niezbędne w profilaktyce porażenia poporodowego, zwanego również gorączką mleczną, które występuje w wyniku hipokalcemii, czyli zbyt niskiego poziomu wapnia we krwi. Prowadzi do osłabienia mięśni i układu nerwowego – obserwujemy wtedy drżenie mięśni, krowa ma problemy ze wstawaniem. Występuje u krów wieloródek – im starsza krowa, tym bardziej jest na nie narażona. Z kolei na 3–2 tygodnie przed wycieleniem ilość wapnia w diecie należy zwiększyć, przy jednocześnie dość wysokim poziomie fosforu.
 

W utrzymaniu odpowiedniego poziomu ww. pierwiastków pomagają specjalistyczne dodatki witaminowo-mineralne dla krów w okresie zasuszenia, przeznaczone do stosowania od 8. do 3. tygodnia przed wycieleniem i od 3. tygodnia przed wycieleniem. Ten ostatni zawiera dodatkowo gorzkie sole anionowe, które dzięki zmianie odczynu krwi na lekko kwaśny pozwalają na większe wchłanianie z niego wapnia.
 

Na ok. 2 tygodnie przed wycieleniem do żywienia krów wprowadza się ponownie pasze treściwe, takie, które będą podawane też w I okresie laktacji, w ilości ok. 2 kg dziennie, oraz pasze objętościowe energetyczne. Ma to na celu „przyzwyczajenie” bakterii żwaczowych do trawienia nowego rodzaju pokarmu oraz zachęcenie zwierząt do pobierania paszy. Bardzo ważne jest, by podawana pasza zawierała wysoką dawkę zarówno białka, jak energii oraz witamin i minerałów.

Dzięki optymalnemu żywieniu krowa łatwiej przechodzi poród i dobrze startuje z laktacją. Bardzo pomocne są tu specjalistyczne pasze, tzw. rozdojeniowe, dostępne również w wersji NON GMO, przeznaczone do podawania aż do 100. dnia laktacji.
 

Opieka poporodowa

W momencie porodu krowa potrzebuje przede wszystkim spokoju, ale również dyskretnej opieki. Zwierzęta narażone na wystąpienie porażenia poporodowego powinny już w tej chwili dostać pierwszą dawkę wapnia w postaci wlewki. Należy monitorować przebieg porodu, aby w razie potrzeby pomóc lub wezwać weterynarza. Bezpośrednio po porodzie powinno się podać krowie pójło powycieleniowe – zawarte w nim energia, minerały i witaminy pomogą odzyskać siły, a także zapobiegną zatrzymaniu łożyska. Wypełnienie żwacza dużą ilością płynu zapobiega dodatkowo przemieszczeniu trawieńca.
 

To również czas na kolejną dawkę wapnia. Dobrym wyborem są zestawy poporodowe zawierające preparaty potrzebne w skutecznej profilaktyce chorób okresu okołowycieleniowego zarówno u krowy, jak i cieląt.

Bezpośrednio po urodzeniu cielęciu należy podać siarę. Obecnie najczęściej siara jest zdajana przez hodowcę i podawana za pomocą butelki lub wiaderka. Warto pamiętać, że nie należy zdajać siary do samego końca – jej produkcja jest wielkim wysiłkiem dla krowy (duża zawartość białka i tłuszczu) i może zbyt nadwyrężyć jej siły. Dodatkowo za szybkie rozbudzenie laktacji może ten stan jeszcze pogłębić. Siary powinno się uzyskać tyle, ile potrzebuje cielę, czyli ok. 2 l, jednocześnie opróżniając wymię na tyle, żeby nie wdało się zapalenie. Najlepiej wydoić od krowy mniejsze ilości siary, ale powtórzyć udój za 6–8 godzin. Karmienie cielęcia w takim odstępie czasu daje najlepszą ochronę immunologiczną. Im mniej siary zdoimy, tym jest ona bardziej skoncentrowana, co ma największe znaczenie w żywieniu cieląt w pierwszej dobie życia.
 

Krowa wydziela siarę przez pierwsze 4 dni po porodzie, potem mleko można oddawać już do mleczarni. Po tym czasie należy zwiększyć ilość pasz treściwych, jednak nie więcej niż 1 kg dziennie, zgodnie ze wzrostem wydajności mlecznej. Zbyt szybkie zwiększenie dawek może doprowadzić do zapaleń czy też kwasicy. Niskie pobieranie pasz objętościowych w okresie po porodzie jest również przyczyną niedostatecznego wypełnienia żwacza, co w konsekwencji pogłębia deficyt energetyczny u świeżo wycielonych krów. Prawidłowe żywienie pomaga zapobiegać występowaniu ketozy – dlatego pasze treściwe muszą dostarczać duże ilości energii.
 

Okres okołowycieleniowy jest szczególnie ważny w procesie produkcji. Odpowiednie żywienie krów gwarantuje sprawny przebieg laktacji i wysokie wydajności mleczne. Dodatkowo bezproblemowy przebieg porodu i brak schorzeń z nim związanych ułatwia ponowne zacielenie krowy oraz znacznie wydłuża jej życie w stadzie. Dlatego każdy hodowca powinien przestrzegać zasad opieki nad zwierzętami w czasie zasuszenia, wycielenia i początku laktacji.

(aw)

Materiał ukazał się w nr 3 „Magazynu Najbliżej Rolnika”